Diễn biến có 1 không 2 của dầu mỏ: Từ 'cho không ai lấy' trong đại dịch chuyển sang vượt 100 USD/thùng

Ông nói điều đó với các phóng viên sau khi công ty năng lượng Anh – Hà Lan báo cáo lợi nhuận quý II năm đó giảm mạnh. Ông Van Beurden không phải là người duy nhất rơi vào hoàn cảnh cùng cực lúc đó.

Giống nhiều thứ bất thường khác trong thời kỳ đại dịch, những gì xảy ra trên thị trường nhiên liệu cũng chưa từng có trong quá khứ. Nhu cầu đã giảm mạnh do mọi người ngừng đi du lịch, ngành công nghiệp dầu mỏ đơn giản là không thể cắt giảm sản lượng đủ nhanh để đáp ứng nhu cầu đó.

Tệ hơn nữa, nhu cầu sụt giảm diễn ra đúng lúc Nga và Saudi Arabia - hai thành viên quyền lực nhất của nhóm OPEC - bị kẹt trong một "cuộc chiến" cung ứng tràn ngập thị trường.

Thị trường lúc đó có nhiều dầu đến nỗi không còn chỗ nào để chứa. Và vào giữa tháng 4/2020, giá một thùng dầu thô Tây Texas Mỹ (WTI) đã giảm xuống dưới 0 USD khi người bán phải tăng giá thuê chỗ cất.

Diễn biến giá dầu Brent so với dầu WTI.

Nhưng chưa đầy hai năm sau, những dự đoán của ông Van Beurden và những người khác về sự "sụp đổ" của dầu mỏ nếu không nói là sai thì cũng có vẻ lệch thời điểm.

Giá dầu thô Brent kỳ hạn tương lai trong ngày 24/2 đã xuyên thủng ngưỡng 100 USD/thùng lần đầu tiên kể từ năm 2014 do căng thẳng xung quanh vấn đề Ukraina gia tăng gây lo ngại về nguy cơ nguồn cung bị gián đoạn đúng vào thời điểm nhu cầu dầu hồi phục nhanh hơn sản lượng của các nhà sản xuất.

Giá dầu Brent vượt 100 USD lần đầu tiên kể từ 2014.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, tiêu thụ dầu trên toàn thế giới năm ngoái đã vượt quá nguồn cung khoảng 2,1 triệu thùng/ngày và năm nay sẽ vượt qua mức của năm 2019.

Các nhà cung cấp dầu đã phải dùng rất nhiều lượng dự trữ để đáp ứng nhu cầu, trong khi các nước tiêu thụ dầu phải đề xuất các công ty như Shell khai thác thêm nhiều dầu nữa.

Cán cân sản lượng và tiêu thụ nhiên liệu lỏng của thế giới.

Chu kỳ bùng nổ - suy yếu của dầu mỏ

Một chu kỳ như vậy đã lặp lại thường xuyên trong suốt lịch sử của dầu mỏ.

Phil Flynn, nhà phân tích cấp cao của Price Futures Group ở Chicago cho biết: "Nếu bạn quay trở lại thời kỳ của dầu cá voi, dầu là một câu chuyện của sự bùng nổ và phá sản". "Đó là một chu kỳ từ "đỉnh" đến "đáy" và thường khi bạn chạm đến "đáy" thì hãy chuẩn bị sẵn tinh thần vì "đỉnh" sẽ không quá xa trước mặt".

Giá dầu chạm đáy vào đầu năm 2020 đã kích hoạt các động thái chính trị hiếm có tiền lệ.

Donald Trump, Tổng thống Mỹ ở thời điểm đó, đã trở nên lo ngại về khả năng sụp đổ của các máy khoan dầu trong nước, đến mức ông đã đưa ra tối hậu thư cho Thái tử Saudi Arabia, Mohammed bin Salman, trong một cuộc điện đàm vào tháng 4: cắt giảm sản lượng hoặc quân đội Mỹ rút quân khỏi vương quốc này.

Áp lực của các nhà đầu tư và chính phủ đối với các nhà sản xuất dầu nhằm cắt giảm lượng khí thải cũng đang gia tăng.

Vào giữa tháng 5 năm 2021, Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết không nên cấp vốn mới cho các dự án dầu khí lớn nếu các chính phủ trên thế giới hy vọng có thể ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của hiện tượng ấm lên toàn cầu. Đáng chú ý, đó là "gương mặt" đại diện cho một tổ chức lâu nay được coi là một đội cổ vũ lớn cho nhiên liệu hóa thạch.

Sản xuất bị gò bó bởi các chính sách

Các chính sách định hướng chuyển đổi năng lượng đã khiến các công ty dầu mỏ châu Âu miễn cưỡng đầu tư vào việc tăng sản lượng dù giá tăng cao gần đây, vì vậy phản ứng của họ đối với giá tăng – điển hình là bơm nhiều dầu hơn - đã chậm hơn so với mức cần thiết.

Trong khi đó, một số thành viên OPEC đơn giản là không có tiền để duy trì các mỏ dầu trong thời kỳ đại dịch xảy ra, khi nền kinh tế của họ suy sụp, và giờ đây không thể tăng sản lượng như mong đợi, mà cần nhiều thời gian hơn nữa để tăng sản lượng dần dần.

Những nước có năng lực dự phòng như Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất miễn cưỡng trong việc sản xuất nhiều hơn mức thỏa thuận mà OPEC dành cho họ.

Ngay cả ngành công nghiệp đá phiến của Mỹ - nhà sản xuất quan trọng nhất thế giới trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2014 - cũng chậm chạp trong việc khôi phục sản lượng trong bối cảnh chịu áp lực từ các nhà đầu tư để tăng lợi nhuận tài chính hơn là tăng chi tiêu (đầu tư).

Sản lượng dầu đá phiến của Mỹ chưa hồi phục trở lại mức trước đại dịch do các nhà khoan dầu hạn chế đầu tư.

Tất cả những vấn đề trên đã "gieo mầm" cho sự "bùng nổ" giá dầu hiện nay.

Chính quyền ông Biden, muốn chống lại biến đổi khí hậu nhưng cũng bảo vệ người tiêu dùng tránh khỏi tình trạng giá xăng quá cao, hiện đang khuyến khích các nhà khoan dầu tăng cường hoạt động và kêu gọi OPEC sản ​​xuất nhiều dầu hơn. IEA cũng tương tự như vậy.

Đó có thể là một cuộc đấu tranh, theo nhận định của Scott Sheffield, Giám đốc điều hành của nhà sản xuất đá phiến Pioneer Natural Resources của Mỹ. Ông nói với các nhà đầu tư vào tuần trước rằng OPEC không có đủ công suất dự phòng để đáp ứng đủ nhu cầu thế giới đang tăng và công ty của chính ông cũng sẽ hạn chế tăng trưởng sản xuất ở mức từ 0 đến 5%.

Chuyên gia Mike Tran của RBC Capital cho biết giá cao, chứ không phải nguồn cung mới, cuối cùng sẽ đưa thị trường cân bằng trở lại. "Nó chỉ đơn giản là không thể tăng giá hơn thế," ông Tran nhận định.

Nhưng còn nhiều người khác nghĩ rằng cuối cùng nguồn cung bổ sung cũng sẽ có. Rốt cuộc, một sự bùng nổ luôn xảy ra sau một cuộc phá sản.

Bob Phillips, Giám đốc điều hành của công ty Crestwood Equity, trụ sở tại Houston, cho biết: "Chúng tôi nghĩ rằng giá dầu thô ở mức 100 USD sẽ sớm dẫn tới những sai lầm: cung quá nhiều, quá nhanh. Chúng tôi không nghĩ rằng mức đó sẽ bền vững."

Tham khảo: Refinitiv

Vũ Ngọc Diệp