(Tổ Quốc) - "Maroc, Thái Lan, Việt Nam và Pakistan là một số nền kinh tế lớn có thể bị ảnh hưởng nhiều nhất, dựa trên dữ liệu nhập khẩu năng lượng và GDP của Liên hợp quốc" - Bloomberg nhận định. "Các gia đình nghèo hơn ở những quốc gia đó - và cả những quốc gia khác - sẽ khó mua hàng hóa cơ bản hơn. Các ngành sản xuất tạo ra hàng triệu việc làm, theo đó, cũng sẽ gặp rủi ro lớn".
Chi phí năng lượng tăng cao đang khiến các chính phủ trên thế giới đau đầu, đặc biệt là đối với các quốc gia đang phát triển, và phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu nhập khẩu. Các quốc gia này không có vùng đệm tài chính như các nước giàu, và cũng không thể trông chờ vào việc tăng doanh thu từ xuất khẩu của chính họ.
"Maroc, Thái Lan, Việt Nam và Pakistan là một số nền kinh tế lớn có thể bị ảnh hưởng nhiều nhất, dựa trên dữ liệu nhập khẩu năng lượng và GDP của Liên hợp quốc" - Bloomberg nhận định. "Các gia đình nghèo hơn ở những quốc gia đó - và cả những quốc gia khác - sẽ khó mua hàng hóa cơ bản hơn. Các ngành sản xuất tạo ra hàng triệu việc làm, theo đó, cũng sẽ gặp rủi ro lớn".
Nhập khẩu năng lượng/GDP vào năm 2019
Matteo Lanzafame , chuyên gia kinh tế cấp cao của Ngân hàng Phát triển Châu Á cho biết: "Người tiêu dùng sẽ thấy sức chi tiêu của họ giảm sút và các doanh nghiệp sẽ phải đối mặt với chi phí sản xuất ngày càng tăng. Cú sốc năng lượng có thể đẩy lạm phát lên 2 điểm phần trăm ở các thị trường mới nổi trong năm nay, hoặc thậm chí cao hơn đối với các quốc gia nơi nhóm hàng giao thông chiếm vị trí lớn trong rổ tính CPI".
Các tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng đã ảnh hưởng nền kinh tế thực. Sri Lanka đã buộc phải tăng giá xăng hơn 40% vào tuần trước sau khi đồng rupee của họ lao xuống mức thấp kỷ lục. Bangladesh và Pakistan đang ráo riết tìm kiếm các lô hàng khí đốt tự nhiên hóa lỏng giao ngay. Cả hai nước đều tiến hành đầu thầu trong tuần này.
Pakistan cũng đang chật vật để mua đủ dầu diesel, nhằm cung cấp năng lượng cho nền kinh tế của mình, trong bối cảnh các quốc gia châu Âu trả giá cao hơn, để bù đắp cho sự thiếu hụt nguồn cung cấp từ Nga. Tình hình đang làm căng thẳng tài chính của quốc gia này, sau khi Thủ tướng Imran Khan giảm giá nhiên liệu và điện trong nước vào đầu tháng 3, gây trở ngại cho khoản cứu trợ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế.
Ira Joseph, người đứng đầu bộ phận phân tích khí đốt và điện tại S&P Global Commodity Insights cho biết: "Các quốc gia như Pakistan sẽ thực sự căng thẳng về ngân sách. Họ sẽ yêu cầu hỗ trợ tài chính để nhập khẩu LNG và làm tăng tất cả các chi phí. Người dùng cuối ở nhiều quốc gia sẽ không đủ khả năng mua khí đốt ở mức giá này. Vì vậy cần phải tính chênh lệch giữa giá nhập khẩu và giá tại điểm tiêu dùng để giữ cho nền kinh tế tiếp tục phát triển".
Giá cả tăng cao có tác động rất tiêu cực đối với ngân sách của các chính phủ trợ cấp cho phương tiện vận tải và nhiên liệu nấu nướng. Indonesia đang xem xét tăng giá nhiên liệu để kiềm chế thâm hụt, trong khi tuần trước, Thái Lan cho biết nước này có thể duy trì trợ giá dầu diesel cho đến tháng 5.
Ấn Độ dự kiến sẽ tăng mạnh giá năng lượng trong tháng này, sau khi duy trì ổn định giá năng lượng trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử cấp bang. Công ty TNHH Than Ấn Độ, công ty khai thác nhiên liệu lớn nhất thế giới, đã cảnh báo rằng hoạt động sản xuất có thể bị cản trở nếu không thể tăng giá . Tháng trước , Chính phủ Ấn Độ cho biết, nền kinh tế này sẽ tăng trưởng chậm hơn so với dự báo trước đó trong năm nay, một phần do chi phí hàng hóa tăng.
Các vấn đề đang trở nên trầm trọng hơn, do đồng USD mạnh lên, đồng tiền được lựa chọn cho các giao dịch năng lượng toàn cầu. Đồng USD có giá trị cao hơn có nghĩa là cần nhiều nội tệ hơn để mua cùng một lượng dầu, khí đốt hoặc than đá, và cũng làm giảm giá một cách tương đối hàng hóa xuất khẩu của các quốc gia đang phát triển.
Có nhiều công cụ chính sách có thể được sử dụng để thử và giảm thiểu tác động của cuộc khủng hoảng năng lượng. Lanzafame của ADB đề xuất trợ cấp cho những người nghèo nhất, những người có chi tiêu cho năng lượng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi thiêu. Một số chính phủ cũng có thể giảm thuế với nhiên liệu.
Tuy nhiên, về lâu dài, giải pháp tốt nhất là bớt phụ thuộc vào nhiên liệu nhập khẩu, theo ông Yanting Zhou, nhà kinh tế chính tại Wood Mackenzie Ltd. Điều đó có thể được thực hiện bằng cách tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng, hoặc bằng cách đảm bảo nhiều hơn dầu, khí đốt và than đá.
Mới đây, tại phiên họp thứ 9, sau phiên trả lời chất vấn của Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho biết, ông đã có cuộc làm việc với Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), với tinh thần dứt khoát phải làm chủ mặt hàng xăng dầu và sản xuất trong nước. Chính phủ đã yêu cầu Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam sớm đầu tư xây dựng nhà máy lọc dầu tại Vũng Tàu.
Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng cho rằng, cần tăng sản lượng khai thác; chú trọng việc tìm kiếm, thăm dò thêm các mỏ dầu mới. Hiện nay, chúng ta mới đáp ứng được 50% dầu thô phục vụ sản xuất xăng dầu trong nước. Cho rằng vẫn còn một số bất cập trong điều hành hợp đồng khoan thăm dò, Phó Thủ tướng nêu rõ, sẽ điều chỉnh cơ chế, chính sách để khi chúng ta khoan được dầu thô thì ưu tiên phục vụ cho sản xuất xăng dầu trong nước, phát huy tối đa hiệu quả của nguồn tài nguyên đặc biệt này.
Thái Quỳnh