(Tổ Quốc) - Đại dịch Covid-19 bùng lên ở châu Á có thể đe dọa chuỗi cung ứng toàn cầu và tiếp tục làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng thiếu đang bao trùm cả thế giới.
Điểm nghẽn xuất hiện
Ở thời điểm hiện tại, phương Tây đang tiến tới mở cửa trở lại nền kinh tế sau khi gần đạt miễn dịch cộng đồng thông qua tiêm chủng. Trong khi đó, châu Á vẫn đang phải vật lộn đối phó với đại dịch. Điều này làm dấy lên những mối quan ngại về tình trạng tắc nghẽn nguồn cung gia tăng trong những ngày tới.
"Trong toàn khu vực, điều này có thể gây trở ngại cho tăng trưởng đồng thời làm tăng lạm phát ở mọi nơi. Gián đoạn hoạt động tại nhà máy ở Châu Á sẽ chỉ là vấn đề tạm thời, tương tự đối với áp lực giá cả. Tuy nhiên, khi các thách thức ở châu Á ngày càng gia tăng, các hiệu ứng gợn sóng có thể lan rộng và kéo dài trong một vài tháng. Vẫn chưa được thuận buồm xuôi gió", Frederic Neumann, Kinh tế trưởng khối Nghiên cứu Kinh tế châu Á, Ngân hàng HSBC, nhận định.
Hơn một năm qua, các nước châu Á đạt những thành tựu rất đáng ngưỡng mộ trong kiểm soát dịch bệnh. Các nhà sản xuất cũng đã quen hơn với việc sống chung với phong tỏa. Ngay cả khi dịch bệnh bùng lên, sản xuất ở nhiều nơi cũng nhanh chóng được khôi phục dù vẫn còn những nơi bị hạn chế.
Châu Á luôn là trọng tâm của sự chú ý bởi vai trò "công xưởng" của thế giới. Xuất khẩu đã tăng vọt nhưng chúng chưa đủ để khai thông những điểm nghẽn.
"Các ngân hàng trung ương cho đến các nhà đầu tư có vẻ như đều cho rằng gián đoạn trong nguồn cung ứng toàn cầu sẽ sớm giảm nhiệt. Nhìn chung, phương Tây đang khôi phục hoạt động, nhu cầu đối với hàng hóa liên quan đến đại dịch sẽ giảm bớt và chuyển sang nhu cầu về dịch vụ. Điều đó có vẻ hợp lý. Nhưng sẽ có một số vấn đề phức tạp", Neumann nhấn mạnh.
Điểm cần lưu ý đầu tiên liên quan đến việc mất bao lâu để nhu cầu hàng hóa sẽ trở lại bình thường. Các nền kinh tế ở phương Tây đang mở cửa trở lại, mang lại lợi ích cho các ngành dịch vụ, nhưng doanh số bán 'hàng hóa' vẫn tăng nhanh, đặc biệt là ở Mỹ, khi gói kích thích kinh tế lớn đang thúc đẩy hoạt động mua của người tiêu dùng.
Tuy nhiên, Mỹ cuối cùng vẫn phải điều chỉnh lại chi tiêu cho dịch vụ và hàng hóa của các hộ gia đình, điều giúp kiềm chế nhu cầu hàng hóa. Tuy nhiên, cần thêm vài tháng để điều này có thể diễn ra. Thêm vào đó, và điều này thường bị bỏ qua, hàng bán lẻ tồn kho sụt giảm xuống mức thấp kỷ lục so với doanh số bán hàng trong tháng trước.
Điều này cho thấy rằng một chu kỳ trữ hàng mạnh mẽ sẽ diễn ra, thậm chí ngay cả khi người tiêu dùng điều tiết việc mua hàng của họ. Và đây là những nhiệm vụ quan trọng: việc tái dự trữ kho hàng có thể thúc đẩy chu kỳ sản xuất trong tối đa ba quý nữa. Và với sự thiếu hụt hàng hóa đã xảy ra ở nhiều doanh nghiệp trong năm qua, có lý do để tin rằng họ sẽ muốn bổ sung thêm một lượng hàng dự trữ trong khoảng thời gian này.
Vấn đề phức tạp thứ hai liên quan đến chuỗi cung ứng của châu Á. Những chuỗi cung ứng này đã có sự ổn định đáng kể - nếu không tính đến vấn đề căng thẳng thương mại Mỹ-Trung cũng như dịch bệnh trong những năm qua. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, có nguy cơ hệ thống sản xuất của khu vực có thể không hoạt động trơn tru như mong muốn.
Cả cỗ máy cung ứng toàn cầu đều đang cọt kẹt
"Thách thức lớn nhất với châu Á là đại dịch Covid-19. Không kể Ấn Độ, các ca lây nhiễm hàng ngày ở châu Á hiện đang gần chạm mức cao nhất kể từ khi bắt đầu đại dịch. Tại Nhật Bản, Singapore, Malaysia, Thái Lan, Việt Nam và Đài Loan - tất cả những bánh răng quan trọng trong chuỗi cung ứng khu vực - những đợt bùng phát gần đây đã khiến các quy định về giãn cách xã hội được thắt chặt", Neumann nhấn mạnh.
Trải qua các đợt dịch, các chính phủ đã tìm được cách điều tiết các biện pháp thắt chặt này một cách hiệu quả sao cho chúng không ảnh hưởng quá mức vào các hoạt động sản xuất quan trọng. Cũng đúng là hoạt động kinh doanh đã được điều chỉnh rất nhiều, trở nên ổn định hơn và duy trì sản xuất tốt hơn.
Tuy nhiên, những tác động là không thể phủ nhận. Các biện pháp giãn cách xã hội để chống dịch vẫn là lực cản đối với hoạt động sản xuất - từ giảm giờ làm và nhân công cho đến làm chậm các hoạt động logistic hơn. Trong khi đó, nhiều nhà máy ở châu Á vẫn thuê mướn số lượng công nhân tương đối cao, chủ yếu là cho các khu vực lắp ráp ít được tự động hóa hơn so với các nền kinh tế tiên tiến.
Ở Việt Nam, khi Bắc Ninh, một trung tâm sản xuất lớn, bị phong tỏa, các nhà máy vẫn được tiếp tục hoạt động nhưng phải tuân thủ các quy định chống dịch nghiêm ngặt. Các công nhân hiện đang ngủ lại tại nhà máy để giảm bớt sự lây nhiễm cho cộng đồng.
Malaysia vừa áp đặt lệnh phong tỏa toàn quốc kéo dài hai tuần. Ở Thái Lan, một cơ sở chế biến thịt lớn – vốn là một nhà xuất khẩu quan trọng - đã phải đóng cửa sau khi bùng phát dịch bệnh giữa các công nhân. Ở Đài Loan, việc đi lại đã bị hạn chế nghiêm trọng. Và danh sách vẫn còn tiếp tục.
Nếu chỉ xem đó là các biện pháp riêng lẻ có ít tác động đến sản lượng sản xuất, chúng rất dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, với sự lỏng lẻo hiện đang tồn tại trong chuỗi cung ứng toàn cầu, ngay cả chỉ một sự suy giảm không đáng kể trong sản xuất hoặc vận chuyển cũng có thể tạo ra những tác động lan xa và rộng.
Không chỉ là các bánh răng chính của châu Á, các quốc gia này cũng là những bánh răng thứ cấp trong hệ thống sản xuất toàn cầu bên cạnh những gã khổng lồ như Nhật Bản, Trung Quốc, Mỹ, Đức và Hàn Quốc.
Như một kỹ sư rành nghiệp vụ, anh ta biết rằng khi các bánh răng thứ cấp mắc kẹt, toàn bộ động cơ sẽ nổ tung. Malaysia là một trong những xưởng thử nghiệm và đóng gói chip ô tô lớn nhất thế giới. Một phần ba điện thoại thông minh trên toàn cầu được lắp ráp tại Việt Nam. Ổ đĩa? Hãy nghĩ đến Thái Lan. ... và khi nói đến sản xuất bán dẫn, đặc biệt là các sản phẩm cao cấp hơn, Đài Loan thực sự là trục truyền động trung tâm của ngành sản xuất thế giới, chứ không chỉ là bánh răng thứ cấp.
Trong khi đó, có một vài vấn đề đau đầu khác. Ở miền Nam Trung Quốc, chủ yếu là tỉnh Quảng Đông, tình trạng thiếu điện đã xuất hiện do đợt nắng nóng gay gắt. Đài Loan cũng đang phải vật lộn với tình trạng thiếu điện cũng như thiếu nước. Trong một hệ thống sản xuất toàn cầu được cân bằng chặt chẽ như hiện tại, sự thiếu hụt này xảy ra không đúng lúc.
Đó là những điều đáng lo ngại. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhìn nhận mọi thứ một cách đúng đắn. Sự gia tăng các ca lây nhiễm hiện nay cuối cùng sẽ bị dập tắt nhờ vaccine. Và theo lịch trình giao nhận vaccine cho thấy, tình hình có thể được cải thiện đáng kể từ cuối quý III.
Tuy nhiên, khi nền kinh tế thế giới vật lộn với tình trạng thiếu hụt tất cả các loại hàng hóa, vẫn còn một chặng đường dài cho tới khi tình hình được cải thiện.
Linh Anh